Boek Muurvast & gebeiteld, beeldhouwkunst in de bouw 1840-1940, Ype Koopmans
De beeldhouwkunst en de bouwkunst hebben zich in Nederland in nauwe relatie tot elkaar ontwikkeld. Met de opkomst van de neogotische bouwkunst kwam halverwege de negentiende eeuw een herwaardering op gang van de beeldhouwkunst ingepast in de architectuur. Geïnspireerd door de architect P.J.H. Cuypers ontstond een hausse aan sculptuurtoepassingen voor architecten van verschillende richtingen. Het was nagenoeg ondenkbaar dat een belangrijk gebouw werd opgetrokken zonder een rijke sculpturale detaillering. Beeldhouwers (en kringleden) als Joseph Mendes da Costa en Lambertus Zijl werden omstreeks de eeuwwisseling ingeschakeld door de architect H.P. Berlage (Erelid NKvB vanaf 1925). Hun samenwerking wordt vaak gezien als het eerste signaal van een moderne Nederlandse beeldhouwkunst. Haar grootste bloei kende de bouwbeeldhouwkunst in de periode tussen de wereldoorlogen. De architectuur - van de Amsterdamse School - gaf bijvoorbeeld volop werk aan beeldhouwers als Hildo Krop (indertijd voorzitter NKvB). De uitgave bestaat uit een tekstboek, dat aansluit bij het geïllustreerde deel over hetzelfde onderwerp (1994/1997).
Het boek van prof dr Koopmans (dissertatie 1998) behandelt weliswaar de aan gebouwen verbonden beeldhouwkunst, maar aangezien zeker de belangrijkste beeldhouwers óók vrijstaande werken maakten, wordt toch het gehele terrein van deze kunstvorm in de tweede helft van de negentiende en de eerste helft van de twintigste eeuw bestreken. Belangrijker echter is dat het proefschrift ook een fundamentele bijdrage is aan een nieuwe ideevorming ten aanzien van de moderne beeldhouwkunst. De auteur (Erasmusprijs) poneert de prikkelende stelling dat de Nederlandse beeldhouwkunst in feite de enige originele bijdrage is geweest aan de internationale beeldhouwkunst van de moderne periode. Het boek is tenslotte een belangrijke bijdrage aan de discussie over behoud, restauratie en beheer van historische gebouwen.
Het zeer gedetailleerde boek, alleen nog in te zien in enkele musea (onder anderen NAI, Stedelijk Museum Amsterdam) vermeldt verder wetenswaardigheden over diverse beeldhouwwerken van onder anderen de kringleden Frits van Hall, Joop Veldheer, Johan Altorf (1e penningmeester in 1918), Kees Oosschot, Hildo Krop, Tjipke Visser (1e voorzitter in 1918), Gerrit van der Veen, Louis Vreugde, Willem Brouwer en Gijsbert Jacobs van de Hof.
Het boek bestaat uit twee delen: een tekst- en een afbeeldingenboek en verzekert verdieping in de materie rond de beeldhouwkunst rond eeuwwisseling 19e/20e eeuw.
Muurvast & gebeiteld. Beeldhouwkunst in de bouw 1840-1940, Rotterdam 1997
(deel II) (samen met deel I uit 1994 tevens verschenen als academisch proefschrift)(Muurvast & gebeiteld. Beeldhouwkunst in de bouw 1840-1940/Fixed & Chiselled. Sculpture in Architecture 1840-1940, Rotterdam (Nederlands Architectuurinstituut) 1994 (deel I))
Als bijlage is in het boek opgenomen de Sociale Positie. De tekst is met toestemming van prof dr Y Koopmans overgenomen uit het boek en geeft onder anderen de honoraria in genoemde perioden weer.
